Prezentowana książka zawiera zbiór artykułów, których wspólnym celem jest zbadanie, na ile kultura polska X–XIII wieku nosiła cechy oryginalne, na ile zaś była wtórna. Powszechnie wiadomo, że chrześcijaństwo – religia panująca w Polsce tamtych czasów – uformowało się poza jej granicami. Jego recepcja nie miała jednak charakteru mechanicznego. Przy bliższym przyjrzeniu okazuje się, że w Polsce niektóre elementy duchowości katolickiej zadomawiały się szybciej, inne zaś wolniej, do niektórych przywiązywano dużą wagę – niekiedy większą niż na Zachodzie – a inne pomijano. Niekiedy zdarzało się też, że pewne procesy zachodzące w Kościele katolickim miały swój początek w naszym kraju. Ustrój monarchiczny Polska odziedziczyła po czasach pogańskich, a w piastowskiej kulturze politycznej da się też wskazać elementy specyficzne, odmienne od zjawisk znanych z Europy Zachodniej. Jednocześnie w kontakcie z chrześcijańskim Zachodem monarchia ta pozyskiwała nowe, zaczerpnięte stamtąd prerogatywy i środki działania. Przyswajano je jednak stopniowo, gdy warunki w Polsce na to pozwalały. Oryginalność kultury polskiej polegała zatem na selektywnym przyjmowaniu płynących z Zachodu wzorców i twórczym ich dostosowywaniu do miejscowych potrzeb. ****** Original or Secondary? Studies on Polish Political and Religious Culture (10th-13th Century) The authors of the articles aim to examine to what extent Polish culture in 10th-13th century was original or secondary. In Poland, some elements of Catholic spirituality – formed outside its borders – settled in faster or more slowly, some carried more weight than in the West, some were omitted. It did happen, however, that some processes taking place in Catholic church originated in Poland.

Autorki opisują trzy eksperymenty z udziałem kobiet i mężczyzn, przeprowadzone w celu sprawdzenia, w jaki sposób płeć, samoocena i lęk wpływają na generowanie i postrzeganie ironii werbalnej oraz autoironii, a także tworzenie obrazu JA w tym procesie. Z badań wynika, że wypowiedź ironiczna (krytyka przez pochwałę lub pochwała przez krytykę) funkcjonuje nie tylko na dwóch poziomach językowych: dosłownym i zamierzonym, lecz także w perspektywie dwóch płci. Ironia, chociaż etymologicznie „ona” (forma gramatycznie żeńska), jest raczej domeną mężczyzn. Są oni bardziej ironiczni niż kobiety i stosują ironię często na granicy żartu. W przypadku kobiet ironia przybiera odcień złośliwości. Osoby o wyższej samoocenie i niższym poziomie lęku częściej posługują się autoironią. Autorki monografii zwracają szczególną uwagę na rolę emocji w przetwarzaniu ironii i posługiwaniu się nią. Na podstawie przeprowadzonych badań proponują koncepcję ironii jako obronnego mechanizmu autoregulacji.